ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Την Τρίτη 14 Μαίου 2013 στο αμφιθέατρο του 3ου Γυμνασίου Βόλου παρουσιάστηκαν τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν κατά το σχολικό έτος 2012-13.                                                                  Η εφαρμογή σχολικών προγραμμάτων έρχεται να καλύψει την αναγκαιότητα προσαρμογής της εκπαίδευσης στις σύγχρονες παιδαγωγικές, διδακτικές και πολιτιστικές απαιτήσεις που συμβαδίζουν με τεχνολογικές εξελίξεις, αναζητώντας νέους τρόπους μάθησης. Στο πλαίσιο αυτό δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να πειραματισθούν και να διευρύνουν τα γνωστικά τους πεδία, ακολουθώντας αξίες όπως αυτές της συμμετοχής και της συλλογικότητας.  
Ακολουθεί αναλυτικά το πρόγραμμα του πολιτιστικού προγράμματος "Η ιστορία του Βόλου μέσα από τα κτήριά του".

                                              ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το πρόγραμμα  «Η Ιστορία του Βόλου μέσα απ’ τα κτήριά του» ήταν για μας μια αφορμή για να γνωρίσουμε καλύτερα την ιστορία της πόλης μας και την πορεία της μέσα στο χρόνο.

      Μετά την απελευθέρωση του Βόλου (1881) η πάσης φύσεως ανάπτυξη ακολούθησε εύλογα ανοδική πορεία. Η συγκέντρωση κεφαλαίων, η ανάπτυξη των συγκοινωνιών, η πύκνωση του διαμετακομιστικού χαρακτήρα του λιμανιού, η εγκατάσταση των πρώτων βιομηχανιών συντελούν στη αστική ανάπτυξη και στη συγκέντρωση εργαζόμενου πληθυσμού και υπηρεσιών. Η πόλη έγινε το πεδίο έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας και μετατράπηκε στο τέλος του αιώνα στο δεύτερο μετά τον Πειραιά βιομηχανικό κέντρο της χώρας. Ο Βόλος βρίσκεται ήδη στις αρχές του 20^ου αιώνα σε πλήρη ανάπτυξη με σημαντικές για την περιοχή και την εποχή διαστάσεις. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της πόλης επέδρασε στη διαμόρφωση της αισθητικής αλλά και στα ήθη των κατοίκων. Η μίμηση ευρωπαϊκών προτύπων επηρέασε την εικόνα της πόλης. Η αρχιτεκτονική των ιδιωτικών κατοικιών και όχι μόνο, εγκατέλειψε τόσο την οθωμανική όσο και την πηλιορείτικη παράδοση, υιοθετώντας κυρίως τον εκλεκτικισμό. Τα ελάχιστα δημοσίου χαρακτήρα κτήρια ακολούθησαν τις νεοκλασικές τάσεις ενώ ο κύριος όγκος των βιομηχανικών οικοδομών δεν διαφοροποιήθηκε από τη μορφή της αποθήκης. Στη δεκαετία του 1930, ο Βόλος ήταν μια απ’ τις  πόλεις της περιφέρειας που φιλοξένησαν το κίνημα του μοντερνισμού σε αρκετά δημόσια κτήρια.

      Αν και η πόλη κατάφερε να ξεπεράσει σημαντικές κρίσεις κατά τη δεκαετία του 1930, η ανάπτυξη  της πόλης άρχισε να γνωρίζει κάμψη που επιταχύνθηκε τις επόμενες δεκαετίες. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος  αλλά ιδιαίτερα οι σεισμοί της περιόδου 1954-1957 σηματοδότησαν καίριες αλλαγές ως προς τη φυσιογνωμία της πόλης. Μια νέα περίοδος οικονομικής άνθισης συντελείται στη δεκαετία του 1960, όταν ο Βόλος επιλέγεται  α φιλοξενήσει μία απ’ τις πέντε βιομηχανικές ζώνες που δημιουργούνται εκείνη την εποχή στην Ελλάδα.

       Μετά τη μεταπολίτευση η αξιοποίηση του λιμανιού , η επέκταση της  πόλης, η επανάχρηση των βιομηχανικών κτηρίων  και η ίδρυση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αποτέλεσαν τους κύριους σταθμούς ανάπτυξης της πόλης. Τέλος στη δεκαετία του 1980 παρατηρείται οικοδόμηση πολυώροφων οικοδομών με τις οποίες αντικαθίστανται και πολλά ιστορικά κτήρια.

Πριν αρχίσουμε όμως να σας ξεναγούμε στα κτήρια που μελετήσαμε ας δούμε πόσα πράγματα γνωρίζουν γι΄ αυτά οι συμμαθητές μας.

                                     

 ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΥΡΤΖΟΥΚΟΥ

Συνεχιστές της μεγάλης υφαντουργίας Καλαμάρα-Λεβιάθαν ήταν ο Ζαχαρίας Μουρτζούκος και ο Λεβής. Το εργοστάσιο ιδρύθηκε το 1908 και υπήρξε το δεύτερο μεγαλύτερο υφαντουργείο της πόλης έως και το 1954, οπότε ανέστειλε τη λειτουργία του. Το εργοστάσιο Μουρτζούκου-Λεβιάθαν καταλαμβάνει έκταση 36 στρεμμάτων δίπλα στο χείμαρρο Κραυσίδωνα, στη διασταύρωση των οδών Αναπαύσεως και Ζάχου απέναντι από το μεταξουργείο Ετμεκτζόγλου. Το υφαντουργείο παρήγαγε κυρίως μάλλινα υφάσματα για τα οποία τιμήθηκε με χρυσό μετάλλιο στη διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1930. Απασχολούσε άνω των 1000 εργατοτεχνιτών και προσπόριζε σημαντικά οικονομικά οφέλη στην πόλη. Όταν ο Λεβής απεχώρησε συνέχισε τη λειτουργία του εργοστασίου ο Ζαχαρίας Μουρτζούκος. Ο χώρος είναι στεγασμένος με τη χαρακτηριστική οδοντωτή κεραμοσκεπή και έχει φωτισμό από την οροφή. Μορφολογικά ακολουθεί τα πρότυπα των εργοστασίων της Ευρώπης. Ως γνωστόν ο τύπος του οδοντωτού κτηρίου προήλθε από την ανάγκη για μεγάλους μονώροφους χώρους παραγωγής με ενιαίο φωτισμό. Αποτελεί τον πρώτο τύπο αμιγούς βιομηχανικού κτηρίου μια που δεν υπάρχει προηγούμενο σε άλλη κτηριακή κατηγορία. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του εργοστασίου, η υψηλή καμινάδα του με μια μεγάλη «μπουρού» που ήταν το ξυπνητήρι της εργατιάς του Βόλου. Όμως όταν σίγησε η σειρήνα εξαιτίας της κατοχής και η μαύρη καμινάδα γκρεμίστηκε η πόλη έμεινε βουβή και ορφανή από το σύμβολο της βιομηχανικής άνθησης του Βόλου.

  Το κτηριακό συγκρότημα χρησιμοποιήθηκε για ένα διάστημα ως αποθηκευτικός χώρος από την Αγροτική τράπεζα. Το κτήριο περιήλθε το 1988 στην ιδιοκτησία του Οργανισμού Σχολικών Κτηρίων. Παρά την αρχική πρόθεση κατεδάφισής του, η ομάδα μελέτης που συγκρότησε η Νομαρχία Μαγνησίας υπέδειξε τη διατήρησή του. Τελικά μέχρι το 1992 ο Οργανισμός Σχολικών Κτηρίων ανέγειρε νέα κτήρια δύο γυμνασίων, λυκείου και διοίκησης στο πίσω μέρος του οικοπέδου, στη θέση των βοηθητικών χώρων, αν και η αρχιτεκτονική ένταξη των νέων κατασκευών δεν διακρίνεται για την επιτυχία τους. Οι κύριοι χώροι του εργοστασίου με επιφάνεια 1461 τ.μ διατηρήθηκαν και σήμερα  και χρησιμοποιούνται ως κέντρο δια βίου μάθησης.

ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΘΗΝΩΝ

Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1881 η πάσης φύσεως ανάπτυξη ακολούθησε εύλογα ανοδική πορεία. Η συγκέντρωση κεφαλαίων, η ανάπτυξη των συγκοινωνιών, η εγκατάσταση των πρώτων βιομηχανιών, συντελούν στην αστική ανάπτυξη. Στην πόλη εμφανίζονται νέοι κοινωνικοί φορείς, θεσμοί και ιδρύματα που αντιστοιχούσαν στην ανάπτυξη μιας αστικής και μάλιστα βιομηχανικής κοινωνίας. Στις δομικές μεταλλαγές που συμβαίνουν στην Ελλάδα κατά την τελευταία εικοσαετία του 19^ου αι. ανήκει ο πολλαπλασιασμός των πιστωτικών, ασφαλιστικών και τραπεζικών ιδρυμάτων. Στο Βόλο του 1900 λειτουργούν υποκαταστήματα της τραπέζης Αθηνών, της Εθνικής τραπέζης της Ελλάδος και της Βιομηχανικής Τραπέζης. Το 1903 κτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάνου Καραθανασόπουλου, το κτήριο που στέγασε την τράπεζα Αθηνών.

Το κτίσμα της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης που στεγάζεται στο κτήριο της πρώην τράπεζας Αθηνών καλύπτει ολόκληρο το επίμηκες οικοδομικό τετράγωνο με επιφάνεια 852 τ.μ μεταξύ των οδών Δημητριάδος, Μεταμορφώσεως Ερμού και Σκοπέλου. Το άλλοτε επιβλητικό οικοδόμημα υπέστη σοβαρές βλάβες ( κατάρρευση των τριών ορόφων του) κατά τους σεισμούς του 1955 και χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια ως σταθμός υπεραστικών λεωφορείων (ΚΤΕΛ). Η επέμβαση διατηρεί το σωζόμενο κέλυφος με πλήρη ανακατασκευή εσωτερικού χώρου και αποκαθιστά τον όγκο του αρχικού κτίσματος με πέντε κύριους ορόφους, έκτο όροφο σε εσοχή και υπόγειο δημιουργώντας επιφάνεια με συνολικό εμβαδό 3.700 τ.μ. Η αρχιτεκτονική μελέτη συντάχθηκε το 1994 από τους αρχιτέκτονες Κ. Αδαμάκη, Ε. Γαλλή, Δ. Νικολάου και Δ. Φιλιππιτζή και η κατασκευή άρχισε το 1999. Η συνολική σχεδίαση βασίστηκε στη φιλοσοφία της δημιουργίας ξεχωριστών πλήρως διακριτών χώρων εντός του κτηρίου όπου θα στεγάζονται κοινές δραστηριότητες. Οι χώροι αυτοί επικοινωνούν μεταξύ τους συγκροτώντας έναν «ιστό». Έτσι, εκτός από τα διάφορα γραφεία δημιουργήθηκαν τέσσερις χώροι ελεύθερης πρόσβασης για τους φοιτητές, η Βιβλιοθήκη, το αναγνωστήριο, η αίθουσα των εκθετηρίων περιοδικών αλλά και μια αίθουσα χωρίς βιβλιοστάσια όπου παρέχεται πρόσβαση στο διαδίκτυο.

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Η ίδρυση το 1882 της Προνομιούχου Τραπέζης Ηπειροθεσσαλίας (στη συμβολή των οδών Μεταμορφώσεως και Δημητριάδος) με δυνατότητα έκδοσης τραπεζογραμματίων υπήρξε για τον Βόλο σημαντικό γεγονός. Ωστόσο η τράπεζα δεν επιτέλεσε τον αρχικό σκοπό της και μετά την επιβολή του διεθνούς ελέγχου και τον πόλεμο του 1897 συρρικνώθηκε και τελικά το 1899 και ύστερα από το θάνατο του Ανδρέα Συγγρού-κύριου κατόχου του πακέτου των μετοχών-συγχωνεύθηκε με την Εθνική τράπεζα. Το κτήριο συνδεόταν με στοά με την τράπεζα Αθηνών(σύνδεση των δύο θησαυροφυλακίων). Η στοά αυτή καταστράφηκε με το αποχετευτικό δίκτυο και τα έργα που έγιναν στην οδό Μεταμορφώσεως μετά τους σεισμούς του 1954. Στο ισόγειο του κτηρίου υπήρχε η τράπεζα και στον όροφο η κατοικία του τραπεζίτη. Με τους σεισμούς κατεδαφίστηκε όλος ο 1^ος όροφος μετά από εντολή που δόθηκε να κατεδαφιστεί ο πρώτος όροφος όλων των κτηρίων του Βόλου για λόγους ασφαλείας. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλο το εσωτερικό του κτηρίου είχε ζωγραφική στις οροφές του ισογείου και του ορόφου. Αυτή η ζωγραφική καταστράφηκε το 1915-17 και αντικαταστάθηκε με γύψινες κατασκευές και το 1933 που ξαναεπισκευάστηκε το κτήριο έγιναν αλλαγές με αποτέλεσμα να καταστραφεί ολοκληρωτικά το εσωτερικό του κτηρίου. Την εποχή αυτή έγινε και διαφοροποίηση της διαρρύθμισης του εσωτερικού του κτηρίου.

Στις 23 Ιουλίου 1969 το κτήριο περιήλθε στον δήμο Βόλου και χρησίμευσε μέχρι την αναστήλωσή του 1987 σαν κτήριο της Φιλαρμονικής και παράλληλα σαν δημοτικό Ωδείο της Φιλαρμονικής. Το 1984 αρχίζει η αναστήλωση με πρώτο μέλημα την εξακρίβωση της αυθεντικότητας των φερόντων στοιχείων και την ιστορική εξακρίβωση του ίδιου του κτηρίου. Το σκεπτικό δε ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος ενιαίος με ενιαία χρήση και λειτουργία και ενιαίο ύφος ώστε σαν Ωδείο να πληροί τις προυποθέσεις και την διάθεση του υποψηφίου καλλιτέχνη να σπουδάσει σ΄ αυτό. Παράλληλα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν υλικά και τεχνοτροπία ώστε να υπογραμμίζεται το ύφος της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής όπως ήταν τα κτήρια του Βόλου πριν από την καταστροφή των σεισμών. Μετά την αναστήλωση του κτηρίου το 1987 παραχωρήθηκε στον καλλιτεχνικό οργανισμό Δήμου Βόλου για τη χρήση του σαν Δημοτικό Ωδείο της Πόλης.

ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ

 

Κατά τη δεκαετία του 1930 οπότε διευρύνεται η χρήση του οπλισμένου σκυροδέματος, ο Βόλος θα αποκτήσει αξιόλογα μοντέρνα κτήρια. Το 1926 άρχισε η ανέγερση του οικοδομήματος της καπνεμπορικής εταιρίας των αδελφών Παπαστράτου σε οικόπεδα του πρώην Ακταίου στην καμπή των δύο παραλιακών ευθειών. Η ανέγερση της πρώτης αποθήκης η οποία δεν σώζεται σήμερα το 1926 ξεσήκωσε μακρά δικαστική διαμάχη μεταξύ της Λιμενικής επιτροπής Βόλου και της καπνοβιομηχανίας των αδελφών Παπαπαστράτου. Η δεύτερη αποθήκη εκείνη με τους τρούλους που σώζεται σήμερα προστέθηκε το 1935. Στις κτηριακές εγκαταστάσεις της γινόταν η εναποθήκευση και η μηχανική επεξεργασία των καπνών με σκοπό την εμπορία. Πιο συγκεκριμένα γινόταν η αποθήκευση και η ύγρανση των καπνοδεμάτων η επεξεργασία τους σε καπνόφυλλα ο καθαρισμός και η διαλογή τους το χαρμάνισμα το κοσκίνισμα η δεματοποίηση και η διάθεσή τους στο εμπόριο. Σε τεχνική έκθεση του 1967 αναφέρεται ότι η καπναποθήκη απασχολούσε 25 έως 250 άτομα εργατικό και υπαλληλικό προσωπικό ανάλογα με την εποχή του έτους. Την ίδια περίοδο η ετήσια επεξεργασία και παραγωγή καπνών ανερχόταν στους 400-500 τόνους. Το Σεπτέμβριο του 1969 η καπναποθήκη έπαψε να λειτουργεί και τα μηχανήματα και οι εγκαταστάσεις μεταφέρθηκαν στα υποκαταστήματα της Θεσσαλονίκης και του Αγρινίου. Τα ακίνητα νοικιάστηκαν στον Εθνικό Οργανισμό Καπνού το 1969 η νέα αποθήκη και το 1970 η παλιά.

Το κτήριο Παπαστράτου το 1996 εντάχθηκε στο πλέγμα των Πανεπιστημιακών Κτηρίων και λειτουργεί ως έδρα της Διοικούσας επιτροπής και εν συνεχεία του Πρυτανικού Συμβουλίου του Πανεπιστημίου καθώς και των σχολών Επιστημών του Ανθρώπου. Περιλαμβάνει τρία κτήρια που αξιοποιήθηκαν μετά από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Σήμα κατατεθέν της πόλης του Βόλου, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς. Διατηρήθηκε το βασικό κτήριο στην παραλία με τους χαρακτηριστικούς τρούλους και κατεδαφίστηκε η παλιά αποθήκη επί της οδού Ιάσονος όπου κατασκευάστηκε το κεντρικό αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου 350 θέσεων. Συμμετέχει ενεργά στη ζωή της πόλης με διοργάνωση συνεδρίων – διαλέξεων εκδηλώσεων επιστημονικών, καλλιτεχνικών κ.λ.π

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το σημαντικό πρόγραμμα διατήρησης και επανάχρησης των εγκαταλελειμμένων στο πολεοδομικό συγκρότημα βιομηχανικών αλλά και άλλων εγκαταστάσεων εξοπλίζει την τοπική αυτοδιοίκηση με σύγχρονους χώρους και ταυτόχρονα παραπέμπει σε ό,τι  απέμεινε από το προπολεμικό παρελθόν. Η προσπάθεια διάσωσης των ιστορικών κτηρίων της πόλης είχε σαν αποτέλεσμα την ανάδειξη των παλιών κτηρίων που αποτέλεσαν μνημεία αναφοράς για την ιστορία της αλλά και τη λύση εν μέρει του προβλήματος εγκατάστασης δημόσιων υπηρεσιών. Έτσι μέσα από την επανάχρηση η πόλη ξαναβρίσκει την επαφή της με το παρελθόν αλλά της δίνεται και η ώθηση για ένα πιο δυναμικό μέλλον. Ας κλείσουμε λοιπόν την περιπλάνησή μας στο Βόλο του χθες αλλά και στον Βόλο του σήμερα με τα λόγια του μεγάλου μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη  «…Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν, σβήνουμε ένα κομμάτι από το μέλλον…»

ΚΤΗΡΙΟ ΜΟΥΡΤΖΟΥΚΟΥ

Το Υφαντουργείο Μουρτζούκου βρίσκεται στα όρια της πόλης του Βόλου με το Δήμο Νέας Ιωνίας, δίπλα στον Κραυσίνδωνα. Το 1987-88 έγινε μελέτη για την επανάχρηση του χώρου, η οποία πρότεινε τη διατήρηση των βασικών κτηρίων με την πριονωτή στέγη και την προσθήκη νέων κτισμάτων. Σήμερα στο χώρο στεγάζονται δύο Γυμνάσια, ένα Λύκειο και η Διοίκηση της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Μαγνησίας.

ΚΤΗΡΙΟ ΣΠΗΡΕΡ

Το κτιριακό συγκρότημα των καπναποθηκών Σπήρερ οικοδομήθηκε το 1926 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ι. Βιλάνιτς. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο στέγασε διαδοχικά διάφορους καπνεμπορικούς οίκους, τον οργανισμό Καπνού, κάποιες βιοτεχνίες, καθώς και τα γραφεία του τοπικού ΚΤΕΛ.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΒΟΛΟΥ

Το Δημοτικό Ωδείο Βόλου βρίσκεται στην οδό Μεταμορφώσεως 1 και Δημητριάδος. Αρχικά οικοδομήθηκε για να στεγάζει την τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας και έπειτα την Εθνική τράπεζα. Το 1881 άρχισε να χτίζεται για πρώτη φορά. Η ίδρυση το 1882 της προνομιούχου τραπέζης Ηπεριορθεσσαλίας με κύριο μέτοχο τον Α. Συγγρό και με δυνατότητα έκδοσης τραπεζογραμματίων υπήρξε σημαντικό γεγονός. Με τους σεισμούς το 1855 ο πρώτος όροφος κατεδαφίστηκε και έτσι σταμάτησε να λειτουργεί. Μετά από ορισμένα χρόνια το 1984 ξεκίνησαν οι εργασίες για την αναστήλωση του κτηρίου με στόχο την αποκατάσταση της αυθεντικής μορφής του. Το νεοκλασικό αυτό μέγαρο αποτέλεσε το προοίμιο της δημόσιας αρχιτεκτονικής και του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα. Γενικά η σημερινή του εικόνα είναι εντυπωσιακή και τραβάει την προσοχή.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΩΔΕΙΟ ΒΟΛΟΥ

Το Δημοτικό Ωδείο Βόλου όπως είναι σήμερα.

Το Κτήριο της πρώην Εθνικής Τράπεζας κτίστηκε στις αρχές του αιώνα για τη στέγαση της τράπεζας που ιδρύθηκε το 1898. Από το 1988, ανακαινισμένο με ευθύνη της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου, φιλοξενεί το Δημοτικό Ωδείο Βόλου.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου όπως είναι σήμερα.

Εσωτερικός χώρος βιβλιοθήκης

Το 1903 κτίστηκε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάνου Καραθανασόπουλου, το κτήριο που στέγασε την τράπεζα Αθηνών. Μετά τους σεισμούς  του 1955 κατεδαφίστηκε ο δεύτερος όροφος. Έως το 1988 λειτουργούσαν εκεί τα γραφεία του υπεραστικού ΚΤΕΛ.  Από το 2005, ανακαινισμένο, στεγάζει την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Η κεντρική βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας βρίσκεται στην οδό Μεταμορφώσεως 2. Οι υπηρεσίες οι οποίες στεγάζει είναι: αίθουσες μελέτης, αναζήτηση πληροφοριακού υλικού στα βιβλιοστάσια, δανεισμός βιβλίων, πληροφοριακή εκπαίδευση, υποστήριξη μαθημάτων, υποστήριξη σε άτομα με αναπηρίες, χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού. 

Το νεοκλασικό κτίριο της Τραπέζης Αθηνών  στον Βόλο σε φωτογραφία του 1925. Είναι ένα από τα λιγοστά μεγαλοπρεπή κτίρια της πόλης που δεν καταστράφηκαν από τους σεισμούς του 1955 και την μετέπειτα λαίλαπα της αντιπαροχής. Για μεγάλο διάστημα χρησιμοποιήθηκε ως εμπορική αποθήκη και ως σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων. Σήμερα στεγάζει την Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το κτήριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βόλου βρίσκεται στην οδό Μεταμορφώσεως  2.

   Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του ΠΘ αποτελείται από την Κεντρική Βιβλιοθήκη και τα Παραρτήματά της, ανεξάρτητα σε ποια πόλη στεγάζονται αυτά. Σε κάθε κτιριακό συγκρότημα του ΠΘ λειτουργεί ένα Παράρτημα της Βιβλιοθήκης, ανεξάρτητα από τον αριθμό των Τμημάτων ή των Σχολών που στεγάζονται σε αυτό. Οι συλλογές που βρίσκονται στα Παραρτήματα κατά κύριο λόγο υποστηρίζουν τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες των Τμημάτων του ΠΘ, στων οποίων τα κτιριακά συγκροτήματα συστεγάζονται.

Παραρτήματα Βιβλιοθήκης:

Ø     ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ. Στην Καρδίτσα

Ø     ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜ. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ (Τ.Ε.Φ.Α.Α.). Στα Τρίκαλα

Ø     ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ – ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Στη  Λάρισα

Ø     ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ. Στη  Λάρισα

Ø     ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ. Στη  Ν.Ιωνία Νομού Μαγνησίας

Ø     ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΤΣΟΥ ΜΑΚΡΗ. Στο  Βόλο Νομού Μαγνησίας

Επίσης, η Βιβλιοθήκης παρέχει στους επισκέπτες της κάποιες υπηρεσίες.

Οι υπηρεσίες που προσφέρει η βιβλιοθήκη για την εξυπηρέτηση των χρηστών της είναι οι εξής:

Ø       Δανεισμός-ανανέωση-κράτηση. Δανείζει το υλικό της μόνο στα μέλη της και οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των χρηστών αναλογούν στην κατηγορία που ανήκουν. Επιπλέον, ο χρήστης μπορεί να ανανεώσει το υλικό που δανείστηκε ή να προχωρήσει σε κράτηση εάν αυτό είναι ήδη δανεισμένο, σύμφωνα πάντα με τον κανονισμό λειτουργίας της βιβλιοθήκης.

Ø       Διαδανεισμός. Με την υπηρεσία του διαδανεισμού, οι χρήστες εντοπίζουν τεκμήρια που δεν υπάρχουν σε αυτή τη βιβλιοθήκη αλλά σε κάποια άλλη και έχουν τη δυνατότητα, με την καταβολή αντίτιμου ποσού που αντιστοιχεί στα έξοδα ταχυδρομικής αποστολής να τα παραλάβουν και να τα δανειστούν προς χρήση.

Ø       Πληροφοριακή υποστήριξη-εκπαίδευση χρηστών. Για την επιμόρφωση των χρηστών της οργανώνει ολοκληρωμένα σεμινάρια εκπαίδευσης καθώς και ειδικά σεμινάρια εκπαίδευσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες, με σκοπό την καθοδήγησή τους στη σωστή χρήση των υπηρεσιών της.

Ø       Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες. Λειτουργούν για τα Α.Μ.Ε.Α. ειδικά εξοπλισμένες υπηρεσίες, εγκαταστάσεις και τεχνολογίες ώστε να εξυπηρετούνται χωρίς διακρίσεις από τους άλλους χρήστες.

Ø       Αναγνωστήρια. Διαθέτει χώρους αναγνωστηρίου κατάλληλους για μελέτη υλικού.

Ø       Υποστήριξη μαθημάτων. Αναπτύσσει και συμμετέχει σε δράσεις που είναι σχετικές με τα προγράμματα σπουδών του Πανεπιστημίου ώστε να υποστηρίζει τον εκπαιδευτικό ρόλο και το έργο του.

Ø       Χρήση ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές  που βρίσκονται στο χώρο της, είναι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο  και παρέχονται στους χρήστες για εκπαιδευτικό και ερευνητικό σκοπό οι οποίοι μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες στις εξής διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης:

Ø       Online κατάλογος της βιβλιοθήκης (OPAC).  Περιλαμβάνει το πληροφοριακό υλικό όλων των παραρτημάτων της.

Ø       Οnline ηλεκτρονικά περιοδικά (Heal-Link). Πρόκειται για το Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και μέσω αυτού επιτρέπεται η πρόσβαση σε μία πληθώρα ηλεκτρονικών περιοδικών.

Ø       Κατάλογος περιοδικών εκδόσεων. Μέσω αυτού του καταλόγου, οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν και να εντοπίσουν τίτλους και τεύχη περιοδικών εκδόσεων.

Ø       Ηλεκτρονικά βιβλία και λεξικά. Δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να έχουν πρόσβαση στο πλήρως κείμενο ηλεκτρονικών βιβλίων και λεξικών, που είναι χρήσιμο πληροφοριακό λεξικό.

Ø       Συλλογή λαογραφικού κέντρου Κ. Μακρή. Αποτελείται από μουσειακό/εκθεσιακό, βιβλιοθηκονομικό και αρχειακό υλικό.

Ø       Τράπεζες δεδομένων. Έχει εξασφαλίσει σε CD-ROM και σε ηλεκτρονική μορφή, την πρόσβαση σε τράπεζες δεδομένων.

Ø       Γκρίζα βιβλιογραφία. Διατηρεί οργανωμένη ειδική συλλογή από Γκρίζα Βιβλιογραφία, η οποία αποτελείται από ερευνητική και εκπαιδευτική βιβλιογραφία που παράγεται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ή σχετίζεται με τους επιστημονικούς τομείς που καλύπτει.

Ø       Impact Factor. Μέσω αυτής της υπηρεσίας, το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου έχουν τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην online υπηρεσία πληροφόρησης Journal Citation Reports (JCR) της ISI Web of Knowledge.

Ø       Θεματικοί οδηγοί και πύλες. Είναι χρήσιμοι οδηγοί με αξιόπιστες πηγές στο διαδίκτυο οργανωμένες θεματικά.

Ø       Κατάλογοι άλλων βιβλιοθηκών. Ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει υλικό στους καταλόγους άλλων διεθνών και εθνικών βιβλιοθηκών.

Ø       Βάσεις Δεδομένων. Παρέχεται η δυνατότητα αναζήτησης και ανάκτησης βιβλιογραφικών αναφορών και περιλήψεων επιστημονικών έργων.

Ø       Παρέχεται η δυνατότητα βιβλιογραφικής αναζήτησης σε βάσεις δεδομένων εκτός του Πανεπιστημίου, μέσω του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης.

   Με την επέκταση του Ελληνικού κράτους και μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και τμήματος της Ηπείρου στην Ελληνική επικράτεια το 1881, παρουσιάσθηκε η ανάγκη της οικονομικής ανάπτυξης των «Νέων Χωρών», όπως τότε ονομάζονταν τα εδάφη που πρόσφατα είχαν ενσωματωθεί στο ελληνικό κράτος. Την ανάγκη αυτή ήρθε να καλύψει η ίδρυση της Τράπεζας Ηπειροθεσσαλίας το 1882.

  Τα απαραίτητα κεφάλαια για την ίδρυσή της καταβλήθηκαν κυρίως από τον Κωνσταντινουπολίτη  τραπεζίτη Ανδρέα Συγγρό, ο οποίος ήταν και ο κύριος μέτοχος, την Εθνική Τράπεζα καθώς και από άλλους Έλληνες και Γάλλους  επενδυτές.

  Η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας όπως η Ιονική Τράπεζα και η Τράπεζα Κρήτης ήταν κι αυτή προνομιούχος. Το Ελληνικό κράτος δηλαδή της είχε παραχωρήσει το δικαίωμα της έκδοσης και κυκλοφορίας χαρτονομίσματος στις «Νέες Χώρες».

  Στεγάστηκε σε νεοκλασικό μέγαρο στον Βόλο, στο ισόγειο του οποίου ήταν οι αίθουσες συναλλαγών, ενώ ο πρώτος όροφος αποτελούσε κατοικία του εκάστοτε διευθυντή. Ίδρυσε υποκαταστήματα στην Άρτα, Τρίκαλα, Λάρισα, Καλαμπάκα, Αλμυρό και Αθήνα.

Η νέα Kεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο Βόλο φιλοξενείται στο διατηρητέο κτίριο της Τράπεζας Αθηνών. Κάτω από το αναπαλαιωμένο κέλυφος, προτάσεις λειτουργικότητας και αισθητικής, χρωματικές συνθέσεις, δυναμικές κατασκευές, μορφές και υλικά δένονται περίτεχνα για να αποκαλύψουν τη δύναμη και τη μαγεία της αρχιτεκτονικής, η οποία αποτυπώνεται στο νεοκλασικό αυτό κτίριο του 1925.

    Η συνολική σχεδίαση βασίστηκε στη φιλοσοφία της δημιουργίας ξεχωριστών πλήρως διακριτών χώρων εντός του κτιρίου όπου θα στεγάζονται κοινές δραστηριότητες. Οι χώροι αυτοί επικοινωνούν μεταξύ τους συγκροτώντας έναν «ιστό» και συντελώντας στη δημιουργία μιας «αστικότητας». Έτσι, εκτός από τα διάφορα γραφεία δημιουργήθηκαν τέσσερις χώροι ελεύθερης πρόσβασης για τους φοιτητές, η Βιβλιοθήκη, το αναγνωστήριο, η αίθουσα των εκθετηρίων περιοδικών αλλά και μια αίθουσα χωρίς βιβλιοστάσια όπου παρέχεται πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η χωροθέτηση των νέων δράσεων μέσα στη Βιβλιοθήκη αναδεικνύει και ενισχύει τη λογική συγκρότησης ενδιάμεσων μεταβατικών τόπων. Εσωτερικά, μια μεταλλική γέφυρα και μια «αυλή» συνδέουν την κεντρική αίθουσα με το χώρο έκθεσης και αποθήκευσης των περιοδικών. Σε αυτήν την «αυλή» στο άνω επίπεδο καταλήγουν όλες οι αίθουσες περιμετρικά της Βιβλιοθήκης. Στο χώρο αυτό όπου φιλοξενούνται τα καθημερινά δρώμενα αναπτύχθηκε μια σειρά από ατομικές θέσεις εργασίας με Η/Υ που εξυπηρετούν την πρόσβαση των αναγνωστών στο διαδίκτυο. Τα καμπύλα τελειώματα των ορθοστατών στα βιβλιοστάσια του συστήματος Lecture δημιουργούν στον επισκέπτη μια απαλή αίσθηση, καθώς ενσωματώνονται οπτικά στη διαρρύθμιση της αίθουσας ως ένα κλασσικό και οικείο στοιχείο, ενώ τα μεταλλικά στοιχεία των επίπλων ολοκληρώνουν τις μεταλλικές δομές του κτιρίου σε μια σύγχρονη ματιά προς το μέλλον.

   Περιμετρικά και στα δύο επίπεδα, οι αίθουσες σχεδιάστηκαν με ιδιαίτερα μεγάλα ανοίγματα, πόρτες καιπαράθυρα, ώστε να «βλέπουν» προς την εσωτερική αυλή και να διεξάγουν το χωρικό διάλογο με αυτή. Επιπρόσθετα, οι υποδομές του κτιρίου είναι σχεδιασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούν και άτομα περιορισμένης κινητικότητας.

   Η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας ήταν ελληνική τράπεζα που λειτούργησε από το 1882 έως το 1899 και είχε έδρα τον Βόλο. Ο πλήρης τίτλος της τράπεζας ήταν Προνομιούχος Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας.

  Δεν πρόλαβε να αναπτύξει αξιόλογη δραστηριότητα επειδή κατά την διάρκεια του Ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897 υπέστη σημαντικές καταστροφές με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να διακόψει τη λειτουργία της. Αυτό κλόνισε την αξιοπιστία της και κατέρρευσε.

  Το 1899 και μετά τον θάνατο του Ανδρέα Συγγρού, απορροφήθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία είχε ήδη ξεκινήσει να επεκτείνεται στις «Νέες Χώρες» ιδρύοντας υποκαταστήματα.          

   Η Βιβλιοθήκη συστήθηκε και ξεκίνησε να λειτούργει από το Σεπτέμβριο του 1988, κατά το πρώτο ακαδημαϊκό έτος λειτουργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η εξέλιξή της ακολούθησε κατά αντιστοιχία τα αναπτυξιακά βήματα του Ιδρύματος. Σημαντικό ρόλο, ωστόσο, στη συστηματική της οργάνωση και αναβάθμιση των υπηρεσιών της έπαιξαν από τα μέσα της δεκαετίας του `90 τα αναπτυξιακά έργα που αναλαμβάνει.

    Η σημερινή μορφή της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Βόλου είναι πολύ ικανοποιητική. Οι προτάσεις μας  σχετικά με την σημερινή της εικόνα και λειτουργία του κτηρίου είναι πως πρέπει όλοι οι επισκέπτες και το προσωπικό να προσέχουν το κτήριο για να το διατηρήσουν έτσι, με λίγες αλλαγές αν χρειαστούν, και τα επόμενα χρόνια.

ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΗ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ (1926)

Διαφήμιση εποχής για τα τσιγάρα Παπαστράτου